Cyrano - de musical was zonder twijfel het grote succes van het theaterseizoen 1992/1993. Toen de voorstelling in september 1992 in première ging, waren de Nederlandse theaterrecensenten opmerkelijk eensgezind in hun enthousiasme.
Aan de buitengewoon lovende onthaal in de vaderlandse pers waren jaren vooraf gegaan van hard werken, twijfel, teleurstellingen en kleine stapjes vooruit.
De mensen van het eerste uur zijn Koen van Dijk en Ad van Dijk,  respectievelijk tekstschrijver en componist - maar geen familie. Hun samenwerking dateert van 1988. Koen van Dijk liep met het idee rond een musical te schrijven over een 'onzichtbare schrijver' en een onmogelijke liefde. Om zich te oriënteren raadpleegde hij nog eens het toneelstuk Cyrano de Bergerac van Edmond Rostand.

Koen van Dijk: 'Ik begon het stuk te bestuderen. Aanvankelijk alleen om de structuur te gebruiken en het verhaal over te brengen naar de hedendaagse tijd. Bij lezing en herlezing werd dat idee aangepast: het verhaal is zo prachtig dat ik het alle recht wilde doen en het niet uit zijn context wilde halen. Het was alsof alles opeens een plek kreeg'.
In september 1988 had Koen van Dijk de scènelijst van Cyrano - de musical af en presenteerde hij deze aan Ad van Dijk. 'Natuurlijk kende ik het verhaal', zegt Ad, 'maar ik had me er nooit echt in verdiept. Ja, in een ver verleden op de middelbare school. Toen ik het stuk herlas, wist ik dat het alle elementen in zich had om er een musical van te maken. Het is een ijzersterk verhaal, het klassieke liefdestheama is herkenbaar, iedereen kan er in meegaan.'

Samen ontwikkelde Ad en Koen een visie op de gewenste muzikale hoofdthema's: het liefdesthema, het maanthema en het afscheidsthema. Over hun werkwijze zegt Koen:
'Onze basis is de scènelijst, waarin het hele verhaal is beschreven. In de marge hebben we aangegeven waar bepaalde thema's terug kunnen komen. Ad is met het schrijven van de thema's aan de slag gegaan. Vaak was het zo dat hij met de muziek van een nummer begon, waarbij ik dan de tekst ging maken. Eigenlijk is het een soort pingpongspel: hij een stukje, ik een stukje. Zo hebben we geprobeerd tekst en muziek heel dicht bij elkaar te houden.'
Ad van Dijk vult aan: 'Soms zei Koen: "Het is zo'n soort nummer en daar moet dit gevoel bij." Vervolgens schreef ik een heel stuk van het nummer en dan heb je dus alleen het gevoel. Een andere keer kwam Koen met een tekst aanzetten. Dan liet ik die tekst op me inwerken en kreeg ik bijvoorbeeld op de fiets of in de tram een idee, dat ik thuis uitwerkte.'

Koen van Dijk heeft de teksten toegankelijker gemaakt en dusdanig bewerkt dat ze te zingen zijn. De kern van het werk van Ad is, dat hij hedendaagse muziek heeft geschreven die heel goed aansluit bij het zeventiende eeuwse verhaal.
'Kijk', zegt Ad, 'Koen werkt vanuit de informatie die het nummer moet overbrengen en ik denk eigenlijk alleen maar vanuit de emotie die het nummer moet hebben. De muziek legt de basis voor het gevoel, de tekst moet de rest doen. De thema's van Cyrano zijn bijvoorbeeld donker en vrij ingewikkeld. Op die manier heb ik geprobeerd het karakter al met de muziek duidelijk te maken.'
In de verschillende stadia die het script doormaakte kregen Ad en Koen belangrijke hulp van Frank Sanders en later van Eddy Habbema. Sanders bouwde mee aan de structuur van het stuk en Habbema bewaakte vooral de motivatie van de karakters.

Toen het script rijp was om aan de buitenwereld voor te leggen, stapten Ad en Koen van Dijk er eerst mee naar Koninklijk Theater Carré. De Stichting Carré Theaterprodukties reageerde enthousiast en stelde een budget beschikbaar om enkele nummers in een geluidsstudio op te nemen.
In diezelfde periode was Joop van den Ende bezig met een eigen musicalversie van het verhaal over de Franse held met de forse neus. De directie van Carré bracht hem vervolgens in contact met Ad en Koen. Dat was in het voorjaar van 1991. In augustus van dat jaar presenteerden de beide musicalmakers hun werk aan Joop van den Ende. Ad speelde op de piano het hele orkest voor en Koen zong alle rollen. Een paar weken later was de zaak beklonken: onder leiding van Robin de Levita ging Cyrano - de musical in produktie.


> Lees verder